Hart sótt að lífeyrissjóðunum

"Lífeyrissjóðir landsmanna hafa undanfarið fengið margar og lítt skemmtilegar athugasemdir í tengslum við umræður um aðgerðir ríkisstjórnarinnar vegna skuldavanda heimilanna. Sama er uppi á teningnum eftir að viðræður um fjármögnun vegaframkvæmda strönduðu."
Guðmundur Þórhallson, framkvæmdastjóri Lífeyrissjóðs verzlunarmanna, skrifar þarfa ábendingu á heimasíðu sjóðsins. Greinin birtist hér í heild sinni.

Um aðkomu að skuldavanda heimilanna og fjármögnun vegaframkvæmda

Landssamtök lífeyrissjóða sendu síðastliðinn föstudag frá sér fréttatilkynningu þar sem gerð var grein fyrir farsælu samkomulagi lífeyrissjóða, stjórnvalda og fjármálafyrirtækja um aðgerðir vegna skuldavanda heimila. Skilja mátti af sumum fréttum að lífeyrissjóðirnir stæðu gegn því að heimili í skuldavanda fengju úrlausn sinna mála. Minna hefur farið fyrir útskýringum á afstöðu lífeyrissjóðanna sem byggir fyrst og fremst á því að lífeyrissjóði er óheimilt samkvæmt lögum að gefa eftir kröfur sem teljast innheimtanlegar.

Eftir að í ljós kom að ekki náðist saman með ríkinu og lífeyrissjóðum  um fjármögnun vegaframkvæmda kom fram hjá formanni samninganefndar ríkisins, að hann teldi að lífeyrissjóðirnir  átti sig ekki á því að vextir væru að lækka og því hefðu þeir átt að ganga að kröfum ríkisins um lægri vexti á lánum til fjármögnunar vegaframkvæmdanna. Viðræður milli lífeyrissjóða og ríkisins um fjármögnun vegaframkvæmda hafa staðið yfir um nokkurra mánaða skeið. Eins og gefur að skilja er um að ræða margbrotið viðfangsefni, mat á markaðskjörum og fjölmarga áhættuþætti sem tengjast slíkri fjármögnun. Niðurstaða viðræðnanna var sú að ekki náðist saman með aðilum. Kappkostað hefur verið að því af hálfu lífeyrissjóðanna að standa að þessum viðræðum með faglegum og vönduðum hætti. 

Farið að lögum

Ætla mætti af orðum sumra ráðamanna og jafnvel sumra blaða- og fréttamanna að þeim sé ekki kunnugt um að strangar reglur gilda um hvernig lífeyrissjóðirnir haga fjárfestingum sínum.  Reglur þessar byggja einkum á lögum frá Alþingi, aðrar eru til að mynda í samþykktum einstakra sjóða.

Lífeyrissjóðirnir verða, samkvæmt lögum, að fá hámarksávöxtun að teknu tilliti til áhættu á fé það sem sjóðfélagar eiga og hafa safnað með iðgjaldagreiðslum sínum. Ef stjórnendur sjóðanna víkja frá þessari skyldu sinni eru þeir að bregðast sjóðfélögum sínum sem eiga hjá sjóðnum réttindi sem ætlað er að standa undir framfærslu við starfslok. Afleiðingarnar koma þá fram í lægri lífeyri en ella, lífeyrisréttindi skerðast. Um leið kunna stjórnendur lífeyrissjóðanna og stjórnarmenn að vera ábyrgir vegna þeirrar vanrækslu sem fælist í því að samþykkja lægri ávöxtun og/eða lakari tryggingar en þeir ættu kost á annars staðar

Það er ábyrgðarhluti að krefja lífeyrissjóðina um að víkja frá skyldum sínum, jafnvel gerast brotlegir við lög.

Öflugustu fjármálastofnanir landsins

Lífeyrissjóðirnir eru öflugustu fjármálastofnanir landsins með yfir 1.800 milljarða króna eign. Þeir fjármunir eiga að renna til lífeyrisþega. Stjórnendur sjóðanna verða því að sýna af sér þann styrk að standast þrýsting um að veita fé úr sjóðunum, ef það rýrir getu þeirra til að standa undir lífeyrisgreiðslum.

Óvenju hart hefur verið sótt að lífeyrissjóðunum undanfarna mánuði að þeir veiti fé til ýmissa verkefna, sem kunna sem slík að vera góð og nauðsynleg. Það réttlætir þó ekki að lífeyrissjóðirnir fórni réttindum lífeyrisþega í nútíð og framtíð. Eigi að koma til þess, þá verður löggjafinn, Alþingi, að ákveða það með lagabreytingum að lífeyrisréttindi verði skert.

Atburðir undanfarinna daga sýna hins vegar, þrátt fyrir neikvæðan fréttaflutning af þeim hvað lífeyrissjóðina snertir, að ábyrgðarmenn sjóðanna, stjórnendur og stjórnarmenn, hafa staðist prófið og ekki vikið frá þeim skyldum sínum að gæta hagsmuna sjóðfélaganna, þeirra sem fá og eiga eftir að fá greiddan lífeyri frá sjóðunum.

Guðmundur Þ. Þórhallsson,
framkvæmdastjóri