Lífeyrissjóðir fái undanþágu frá höftum til árlegrar fjárfestingar erlendis

Brýnt er að líferissjóðirnir fái sérstaka heimild eða undanþágu frá fjármagnshöftum til að fjárfesta erlendis minnst fjórðung þess sem iðgjöld skila sjóðunum eða um 10 milljarða króna árlega. Hagfræðingarnir Ásgeir Jónsson og Hersir Sigurgeirsson leggja þetta til í nýrri bók sem út er komin á vegum Landssamtaka lífeyrissjóða.

Ásgeir og Hersir hafa undanfarna mánuði unnið að fræðilegri greiningu á áhrifum fjármagnshaftanna á íslenskt samfélag og starfsemi lífeyrissjóðanna sérstaklega. Afraksturinn, bókin Áhættudreifing eða einangrun? – Um tengsl lífeyrissparnaðar, greiðslujafnaðar og erlendra fjárfestinga, kom út í dag og var kynnt á fjölmennri samkomu sem Landssamtök lífeyrissjóða boðuðu til á Nordica Hotel Reykjavík. Mikill áhugi fjölmiðla fyrir bókinni og spurningar til höfunda á kynningarfundinum staðfesta að umfjöllunarefnið er brennandi og útgáfan er í hæsta máta vel tímasett!

Íslendingar velji „kínversku leiðina“ varðandi greiðslujöfnuð

Tvímenningarnir telja margt benda til þess að fjárfestingarhöftin verði viðvarandi í einu eða öðru formi næstu árin. Óhjákvæmilegt sé engu að síður að heimila lífeyrissjóðum að fjárfesta árlega erlendis til að tryggja að hlutfall erlendra eigna þeirra lækki ekki meira en orðið er. Þetta hlutfall hefur farið lækkandi og er nú 22% af eignum.

Ásgeir og Hersir segja að hlutfallið eigi að vera 30% að lágmarki en við blasi hins vegar að það lækki enn frekar á komandi árum, að óbreyttu. Heimild/undanþága til handa lífeyrissjóðum til erlendrar fjárfestingar dragi úr áhættu og sporni gegn neikvæðum áhrifum þess að þjóðin eldist hlutfallslega næstu ár og áratugi.

Í öðru lagi leggja þeir til að unnið verði að því að auka hlutfallslega við erlendar eignir lífeyrissjóða, með því að ráðstafa viðskiptaafgangi umfram 5% af landsframleiðslu í þessu skyni, þegar greiðslujöfnuður þjóðarinnar veiti svigrúm til slíks á næstu árum.

Í þriðja lagi fari Íslendingar „kínversku leiðina“ varðandi greiðslujöfnuð á þann hátt að þeir sækist eftir erlendum fjárfestingum en Ísland verði engu að síður „hreinn fjármagnsútflytjandi og með varanlegan viðskiptaafgang.“

Skýr þjóðarvilji, þverpóitísk samstaða

Í bókinni kemur fram að íslensk stjórnvöld hafi brugðist við bankahruni og fjármagnsflótta á liðinni öldinni með fjármagnshöftum árið 1931. Þau hafi síðan varað samfleytt í 62 ár eða til 1993 þegar EES-samningurinn tók gildi!

Fjármagnsviðskipti voru síðan frjáls einungis í 15 ár eða til 2008 þegar þáverandi stjórnvöld brugðust við sömu vandamálum og ríkisstjórnin 1931 með því að setja á fjármagnshöft á nýjan leik.

Bókarhöfundar vekja athygli á því að lítið fari fyrir því í íslenskri þjóðmálaumræðu að nauðsynlegt sé að „búa í haginn fyrir afnám hafta og endurkomu landsins á erlenda fjármálamarkaði.“  Forsenda afnáms hafta sé „skýr almennur þjóðarvilji“ og „þverpólitísk samstaða þar sem allir ábyrgir stjórnmálaflokkar verða að deila saman áhættuninni.“ Þá geti verið nauðsynlegt að fá til dæmis Alþjóðagjaldeyrissjóðinn til að koma að málinu með landsmönnum.

Lífeyriskerfið má ekki koðna niður

Í lokaorðum bókarinnar er ítrekuð nauðsyn þess að opna lífeyrissjóðum leið til erlendrar fjárfestingar „þrátt fyrir að höftin séu ekki á förum í bráð.“ Og ennfremur segir þar

„Ytri aðstæður á erlendum fjármálamörkuðum til afnáms hafta hafa ekki verið betri frá árinu 2007, íslenska hagkerfið hefur tekið aftur við sér og verðbólga hjaðnað. Það er því eftir engu að bíða. En kjósi landsmenn að bíða er mikilvægt að biðin verði ekki til þess að lífeyriskerfið koðni niður að baki hafta og uppsöfnun sparnaðarins verði ekki fóður fyrir þenslu og eignabólu.“

Bókin Áhættudreifing eða einangrun? er til í rafrænni útgáfu og öllum aðgengileg ókeypis hér á vef Landssamtaka lífeyrissjóða.