Orðasafn fyrir starfsfólk lífeyrissjóða. Unnið upp úr leiðbeinandi reglum OECD/IOPC Góðar vinnureglur fyrir áhættustjórnkerfi lífeyrissjóða
|
||
Enska |
Íslenska |
Skilgreining
|
Acceptable level of risk |
Ásættanleg, viðhlítandi eða viðunandi áhætta, áhættuþröskuldur, áhættuviðmið. |
Setji lífeyrissjóður sér áhættumörk eða viðmið er talað um að mæld áhætta geti verið innan marka og þá er hún ásættanleg, viðunandi eða viðhlítandi. |
Achievement of objectives |
Að ná settum markmiðum. |
|
ad hoc |
Einstök, sértækur, sérsniðinn |
Latína sem merkir að gera e-ð í sérstöku tilteknu augnamiði. — l. ætlaður til sérstakra tiltekinna þarfa: an ad hoc committee, nefnd skipuð til að fjalla um tiltekið málefni í eitt sinn (andstætt fastanefnd). |
Adapting |
Aðlaga, eða aðlaga kerfi |
|
Adequate |
Fullnægjandi, nægjanlegt, viðhlítandi eða mátulegt. |
Upplýsingar, vöktun og eftirlit með áhættu getur verið fullnægjandi. Hugtakið skoðast með hugtakinu viðeigandi (e. Appropriate). |
Adequate monitoring system |
Nægjanlegt vöktunarkerfi |
Vöktun er nógu mikil eða nægjanleg og í samræmi við eðli áhættu. Mánaðarlegt eftirlit með lífeyrisgreiðslum er fullnægjandi þar sem lífeyrir er greiddur mánaðarlega. Minni tíðni gæti líka verið nægjanlegt og viðhlítandi ef villur eru sjaldgæfar. |
Adverse reporting |
Óhagstæðar eða neikvæðar skýrslur |
Óhagstæðar eða neikvæðar skýrslur eru jafn mikilvægar og jákvæðar þegar meta á áhættu og mikilvægt að draga ekki fjöður yfir erfið málefni. |
Amortisation |
Greiðsla |
|
Appropriate mechanisms |
Tilhlýðilegir, viðeigandi eða viðhlítandi verkferlar |
|
Appropriate person |
Viðeigandi starfsmaður |
Tilkynna á áhættu til starfsmanns eða stjórnenda með skilgreinda ábyrgð eða stöðu innan lífeyrissjóðs. Hann er þá viðeigandi aðili. Að sama skapi þarf starfsmaður með þekkingu og reynslu að mæla áhættu sem krefst kunnáttu. Hann er þá viðeigandi starfsmaður. |
Arm-s-length |
án tengsla eða hagsmuna. Armslengd |
Viðskipti á milli óskyldra aðila eru á armslengdar grunni. |
Assess or Assessment |
Vega og meta |
Áhætta er tekin til vandlegrar athugunar, hún er vegin og metin. |
Benchmark references |
grundvallarviðmið (viðmið) |
|
Business Continuity plan |
Áætlun um samfelldan, órofinn, áframhaldandi rekstur. |
Áætlun, áhættumat og eftirlit með áhættu sem ætlað er að tryggja órofinn eða samfelldan rekstur. |
Channels of communication |
Samskiptaleiðir |
Samskipti starfsmanna, stjórnenda og stjórnarmanna fara eftir skilgreindum samskiptaleiðum. Alvarleg frávik í viðskiptum getur þurft að tilkynna beint til regluvarðar án milliliða. |
Code of conduct |
Hegðunarreglur, samskipta og siðareglur |
|
Commensurate |
Samrýmanlegt eða samræmi |
Áhættukerfi þurfa að vera samrýmanleg eða í samræmi við eðli, stærð og hversu flókinn viðkomandi lífeyrissjóður er |
Communicate |
kynna, miðla til eða skýra |
|
Compensation mechanisms |
launaferlar |
|
Complexity |
Flókinn, flækjustig, margbrotinn |
Starfsemi lífeyrissjóða getur verið flókin, margbrotin og flækjustigið mikið. Áhættukerfi tekur mið af stærð og eðli starfseminnar og flækjustigi hennar. |
Compliance function |
Regluvarsla, hlítingar- og fylgnihlutverk |
Lífeyrissjóður hlítir lögum og reglum og fylgni hans við reglur má mæla með regluvörslu, gera hlítingarskýrslu eða samkvæmnismat. |
Comprehensive |
Heildstæð, yfirgripsmikil víðtæk og ýtarleg. |
Áhættustjórnun getur verið heildstæð og yfirgripsmikil og náð yfir alla starfsemi lífeyrissjóðs. Hún getur verið víðtæk og ýtarleg. |
Conflict of interest |
Hagsmunarárekstur, Hagsmunadeila, Hagsmunaágreiningur, Hagsmunaskörun |
Hagsmunir einstaklinga og fyrirtækja geta skarast við lífeyrissjóði, valdið togstreitu og leitt til hagsmunaárekstra. Ef hagsmunir eru óljósir getur komið upp ágreiningur um hagsmunaskörun og valdið hagsmunadeilu. |
Continuous |
Samfelldur, samhangandi, óslitinn og áframhaldandi |
Eftirlitsaðgerðir geta verið samhangandi og framkvæmdar með reglubundnum hætti með samfelldu verklagi. |
Control mechanisms |
Vöktunar, eða eftirlitsferlar |
|
Corporate governance |
Stjórnarhættir |
|
Country-specific conditions and circumstances |
Sértækar aðstæður í hverju landi (mismunandi áherslur og aðstæður milli landa) |
|
Decision making process |
Ákvörðunarferill |
Ákvörðun krefst undirbúnings, gagnaöflunar, skoðunar á gögnum og vali á forsendum. Ákvörðun er í þeim skilningi ferli en ekki einföld ákvörðun án hugsunar. |
Defined benefits |
Tilgreind eða föst réttindi |
Lífeyrisréttindi eru ýmist fastsett eða skilgreind út frá greiddum iðgjöldum (e. defined contributions) |
Delegate |
Fela, fá í hendur öðrum, útvista |
Starfsmönnum er falin ábyrgð með umboðsveitingu eða heimild. |
Derivatives |
Afleiður |
Sjá lög um verðbréfaviðskipti |
Document |
Að skrá, skjalfesta |
Stefnur og verkferlar eru skjalfestir, mælingar eru skráðar (e. Recorded) |
Due diligence |
Hæfileg eða tímanleg kostgæfni, ástundun |
Ákvörðun sem er undirbúin tímanlega getur verið hæfileg kostgæfni eða tímanleg ástundun. |
Due diligence report |
Áreiðanleikakönnun Kostgæfnisathugun |
Skjalfest kostgæfni og könnun á áreiðanleika gagna sem færð er í skýrslu |
Due frequency |
Hæfileg eða ásættanleg tíðni |
Árlegt endurskoðað uppgjör getur verið ásættanleg tíðni á upplýsingum til sjóðfélaga á meðan mánaðarleg skýrsla um áhættu til stjórnar telst vera hæfileg tíðni. |
Effective |
Skilvirkt, virkt, árangursríkt |
Áhættumat sem greinir aðalatriði frá aukaatriðum er skilvirkt og getur verið árangursríkt. Tafsamt og flókið ferli getur verið óskilvirkt. |
Effectiveness, efficiency and resilience of operations |
Skilvirkni og (rekstraráfallaþol) |
How to check that such systems are not only in place but are operating effectively. Hvernig eigi að sjá til að slík kerfi séu til staðar og að þau séu skilvirk.
|
Establish, ment |
Stofna, koma á fót kerfi |
|
Ethical standard |
Siðareglur, siðferðisleg viðmið |
Skráðar og óskráðar reglur um samskipti við annað fólk, svo sem hvers kyns kurteisisreglur og háttsemi. Grundvallarreglur um góða og slæma hegðun, rétta og ranga mannlega breytni. |
Evaluate |
Meta, virða eða ákvarða |
Tími er mældur með nákvæmum hætti en niðurstöður úr áhættumati er hægt að vega og meta út frá forsendum. Niðurstaðan þarf ekki að vera einhlít. |
Exposure limits |
Magntakmörkun, vigt, áhættumark |
Áhættuþáttur getur verið hluti af heild, hann hefur vigt sem háð er magntakmörkun. Hlutabréf í verðbréfasafni hafa vigt eða vægi |
Financial instruments |
Fjármálagerningar |
Sjá lög um fjármálagerninga |
Financial vulnerability |
Fjárhagslegur veikleiki, berskjöldun |
Lífeyrissjóður getur verið berskjaldaður fyrir áhættu, verið með veika fjárhagslega stöðu. |
Funding gap |
Van- eða undirfjármögnun, fjármagnshalli, halli |
Ef eignir duga ekki fyrir lífeyrisskuldbindingum er halli á sjóðnum, hann er van- eða undir fjármagnaður. |
Funding level |
Tryggingarstaða, fjármögnunarstig |
|
Funding policy |
Fjármagnskvöð/regla eða stefna |
|
Funding risk |
Sjóðsáhætta (fjármögnunaráhætta). |
|
Good practices |
Fóðar vinnureglur (Góðar venjur) |
|
Governance |
Stjórnarhættir, stjórnun, stjórnsýsla |
|
Guidance |
Leiðbeinandi tilmæli |
|
Hand-over provisions |
Yfirfærsla verkefna |
Við útvistun verkefna er mikilvægt að samið sé um með hvaða hætti yfirfærsla verkefna fer fram ef viðskiptasambandi er slitið. |
Hedge funds |
Vogunarsjóðir |
|
Holistic philosophy of management |
Sannreyna áreiðanleika stjórnunar, |
|
Identify |
Bera kennsl á, auðkenna, að greina, meðtaka |
Upphaf áhættumats er að bera kennsl á áhættu, skilgreina hana og meðtaka og viðurkenna hana sem áhættu. Að öðrum kosti er ekki hægt að mæla hana, vakta og hafa eftirlit með henni og stýra. |
Implementing |
Innleiða, koma í framkvæmd, fylgja eftir |
Áhættustefnu er komið í framkvæmd með skilgreindum verkferlum og tímabærum mælingum. |
Improving |
Endurbæta, endurbætur |
Frávik og breyttar aðstæður eru óumflýjanlegur hluti af rekstri lífeyrissjóða. Stöðugar endurbætur er hluti af áhættustjórnun sem miða að því að lágmarka frábrigði og aðlaga kerfið að síbreytilegum aðstæðum. |
Inappropriate activites |
Óviðeigandi athæfi |
Athafnir og framkvæmd sem er í ósamræmi við viðurkennt verklag eða venjur. |
Integral |
Samofnir |
|
Integrated |
Samrýmd |
|
Internal audit |
Innri endurskoðun/úttekt |
Endurskoðun á virkni innra eftirlits og fylgni við verklagsreglur og viðurkennda framkvæmd. |
Internal control |
Innra eftirlit |
Samofið verklagi starfsmanna lífeyrissjóðs í daglegum störfum, bæði í yfirstjórn og innan hverrar deildar. Samstarf sem felur í sér gagnkvæma yfirferð, rýni og staðfestingu verkliða og athafna sem ætlað er að draga úr líkum á mistökum. |
Internal control process |
Innri eftirlitsferlar, vöktunarferli |
Verklag og verklagsferlar sem mynda heildstætt innra eftirlitskerfi. |
Investment risk |
Fjárfestingaráhætta |
|
Investment strategy |
Fjárfestingarstefna (eða stefnumið) |
Skjalfest stefna sem felur að lágmarki í sér markmið um eignasamsetningu og áætlun um hvenær markmiði skuli náð. |
Key mechanism |
Lykilatriði-, farvegur |
|
Late contributions |
Vangoldin iðgjöld |
|
Liguidate |
Innleysa, leysa eða skipta upp |
|
Main features |
Megin þættir, aðal einkenni, skapa útdrátt |
|
Measure |
Mæla, kvarða, mælistærð |
Þegar hægt er að reikna áhættu með tölulegum hætti svo sem með staðalfráviki ávöxtunar er talað um að mæla áhættu |
Monitor |
Vakta eða fylgjast með |
Vöktun sem í samanburði við hugtakið eftirlit er tíðari og samfelldari í tíma. Að vakta er dregið af sögninni að vaka yfir einhverju. Í samanburði er sjúklingur vaktaður með hjartsláttarrita (e. monitor) og læknir hefur eftirlit með honum (e. control) |
Occupational pensions |
Starfstengdur lífeyrissjóður |
Lífeyrissjóður sem byggir aðild sjóðfélaga á starfsstétt þeirra. |
On-going basis |
Samtíða, samfelldum, eða á rauntímagrunni |
Samtíða mæling eða vöktun sem framkvæmt er í rauntíma. Í ensku er talað um rauntíma eða núverandi efnahagsaðstæður sbr. an ongoing economic crisis. Hættan er ekki liðin hjá. |
Outsourcing |
Útvistun, |
Verktaka eða þjónustuaðila er falið verkefni utan skipulagsheildar lífeyrissjóðs, verkefninu er útvistað. Úthýsing er lakari þýðing nema að starfsmanni hafi verið úthýst og fengið tiltekið verkefni með sér. |
Overfunding |
Offjármögnun |
|
Pension plan |
Lífeyrissamningur (lífeyriskerfi) |
|
Pension supervisory authorities |
Stjórnvöld (eftirlitsaðilar lífeyrissjóða). |
|
Performance measurements |
Frammistöðumælingar |
|
Performance objectives |
Frammistöðumarkmið |
|
Periodic evaluation |
Reglubundið mat |
|
Plan sponsors |
Bakábyrgðaraðili |
|
Policy |
Stefna, stefnumið, regla |
|
Potential adverse experience |
hugsanlegum erfiðleikum (hugsanlegum skaðlegum áhrifum) |
|
Practices |
vinnureglur (venjur). athæfi |
|
Private equity |
Einkafjármagn framtaks- fjárfestingar, |
|
Private pensions
|
Séreignarsparnaður, séreignasjóður |
|
Procedures |
Verkferlar |
|
process |
Aðferð (ferli) |
|
Reasonable assurance |
Koma auga á (hæfilega vissu) |
|
Reconciliations |
Afstemming, samræma |
|
Recovery period |
Aðlögunartími |
|
Reporting |
Skýrslugjöf |
|
Responsibility |
Ábyrgð |
|
Risk assessment |
Áhættumat |
|
Risk control |
Áhættueftirlit |
Þýðing orðsins ræðst af samhengi en í þessu samhengi hníga rök til þess að þýða það sem eftirlit. Þannig hefur Quality control fest sig í sessi sem gæðaeftirlit og Internal control sem innra eftirlit. Í öðru samhengi getur það verið stjórnun, þannig getur sá sem er með meirihluta í fyrirtæki verið með stjórn, in control. |
Risk culture |
Áhættu- menning, kúltúr. |
Stundum er talað um fyrirtækjabrag sem lýsa má með einkennum sem gefa til kynna hvert viðhorf starfsmanna er til áhættu. |
Risk management |
Áhættustjórnun (áhættustýring). |
Orðið “management” er ýmist þýtt sem stjórn, stjórnun, starfræksla eða rekstur en sjaldnast sem stýring. Þannig er Fund manager jafnan þýtt sem sjóðstjóri og Market manager sem markaðsstjóri. |
Risk management systems,
|
Áhættustjórnkerfi |
Áhættustjórnun er fjölþátta kerfi með mörgum þátttakendum. Í þeim skilningi er það stjórnkerfi frekar en stýrikerfi sem bera má saman við tölvukerfi sem jafnan er vísað til sem stýrikerfi. Hugtakið er sambærilegt Administative system og system of governance sem þýtt er sem stjórnkerfi. Í öllum tilfellum er vísað til þess að hafa stjórn á einhverju. |
Risk Management strategy |
Áhættustefna |
Skjalfest stefna sem skilgreinir áhættu og markar viðmið um áhættu sem leitast er við að hafa stjórn á. |
Risk monitoring |
Áhættuvöktun |
Sjá skilgreiningu á vöktun |
Risk profile |
Áhættumynd, snið eða svipmynd |
|
Risk-based |
Áhættumiðað, áhættugrundvallað |
assessing the pension fund’s management of those risks, meta stjórnun lífeyrissjóðsins á slíkri áhættu (meta stýringu lífeyrissjóðsins á þeim áhættum) |
Service providers |
Þjónustuveitur, veitandi |
|
Service requirements |
Þjónustukröfur |
|
Socially responsible investment |
Samfélagslega ábyrgar fjárfestingar |
|
Solvency policy |
Gjaldfærnisstefna (regla) |
|
Degree of sophistication |
Glöggskyggni (fágun) |
|
Source of retirement income |
Uppspretta eftirlauna (grunnur að eftirlaunum). |
|
Sponsoring member |
Bakábyrgðaraðili |
|
Strategic asset allocation |
Stefnumarkandi eignaráðstöfun |
|
Strategies |
Stefnumörkun |
|
Tactical asset allocation |
Taktísk eignaráðstöfun |
|
Temptations |
Freista eða freistnivandi |
|
Tender process |
Útboðsferli |
|
Trade execution |
Framkvæmd viðskipta |
|
Valuation methods |
Matsaðferð, virðismat |
|
Verification |
Sannreyna, prófun |
|
Whistle blowing |
Uppljóstrari |
|