Vegna umfjöllunar Kveiks um rekstrarkostnað lífeyrissjóðanna

Landssamtök lífeyrissjóða fagna virkri umræðu um lífeyrissjóðakerfið og telja að Íslendingar geti sannarlega lært af fordæmi annarra sem náð hafa góðum árangri við ávöxtun og lækkun rekstrarkostnaðar.

Árangur af fjárfestingum í vísitölusjóðum, líkt og sá bandaríski sjóður sem fjallað var um í Kveik í gær hefur náð með passívri stýringu, er sannarlega eftirtektarverður. Íslenskir lífeyrissjóðir hafa almennt blandað saman vísitölufjárfestingum og virkum fjárfestingum og hefur sú aðferðarfræði í mörgum tilvikum skilað umtalsverðum árangri umfram vísitölur. Á okkar litla innlenda markaði þar sem eru innan við tuttugu fyrirtæki skráð á markað er varla skynsamlegt að vera með hreina vísitölustýringu.

Á RÚV í gær (9. október) voru fjárfestingargjöld þess erlenda sjóðs sem um ræðir borin saman við heildarrekstrarkostnað íslenska lífeyrissjóðakerfisins. Slíkur samanburður gefur afar ranga mynd. Rekstrarkostnaður íslenskra lífeyrissjóða er í samanburði við rekstrarkostnað annarra sambærilegra lífeyrissjóða erlendis með því lægsta sem þekkist og ávöxtun til langs tíma hefur einnig verið góð hjá flestum íslenskum lífeyrissjóðum. Óháðir erlendir greiningaraðilar og alþjóðastofnanir nefna enda lífeyrissjóðakerfi Íslendinga sem eina helstu ástæðu þess að áframhaldandi hagsældar sé að vænta á Íslandi.

Við megum hins vegar ekki sofna á verðinum og draga verður fullan lærdóm af reynslu síðustu ára. Lífeyrissjóðirnir hafa í auknum mæli verið að bregðast við þeirri gagnrýni sem að þeim hefur verið beint. Þeir hafa t.a.m. beitt sér oftar gagnvart ýmsum stórfyrirtækjum hér á landi og sett fram auknar kröfur um aðhald og gegnsæi. Þá hafa sjóðirnir einnig haft forystu um lækkun vaxta á húsnæðislánum með beinum lánveitingum til sjóðsfélaga.

Það eru alls ekki allir sammála um hversu mikið sjóðirnir eigi að taka þátt í uppbyggingu atvinnulífs á Íslandi. Þær raddir hafa heyrst að sjóðirnir ættu að fjárfesta eingöngu erlendis en á sama tíma vilja sumir að sjóðirnir komi beint að uppbyggingu húsnæðis fyrir aldraða og tekjulága. Aðrir nefna nýsköpun og vilja sjá sjóðina virkari í fjárfestingum þar. Þetta er aðeins hluti þeirra sjónarmiða sem fram hafa komið í umræðunni um lífeyrissjóðakerfið að undanförnu.

Guðrún Hafsteinsdóttir, nýr formaður Landssamtaka lífeyrissjóða, hefur lýst því að þörf sé á frekari hagræðingu í íslenska lífeyrissjóðakerfinu. Á stefnumótunarfundi landssamtakanna fyrir skemmstu voru viðraðar hugmyndir um enn frekari sameiningar lífeyrissjóða og virk umræða er nú á milli nokkurra sjóða um slíkt. Þá hafa fréttir birst af því að margir lífeyrissjóðir séu nú byrjaðir að flytja fjármagn í stórauknum mæli til ávöxtunar erlendis. Það er nauðsynlegt en það gleymist stundum að íslenskir lífeyrissjóðir sátu fastir í tæpan áratug innan lögboðinna gjaldeyrishafta og gátu á þeim tíma lítið fjárfest nema innanlands.

Aukin áhættudreifing er því sannarlega í brennidepli ásamt áðurnefndum hugmyndum um frekari fækkun og sameiningu sjóða.